Aanleiding
Op 23 november 2020 heeft de bestuursrechter van de rechtbank Midden-Nederland een boetebesluit van de AP van 16 juli 2020 vernietigd. Bij het besluit van 16 juli jl. heeft de AP VoetbalTV een boete opgelegd ter hoogte van € 575.000,-, omdat zij onrechtmatig persoonsgegevens heeft verwerkt. De AP verwijt VoetbalTV dat zij zonder rechtmatige grondslag video-opnamen heeft gemaakt van een groot aantal amateurvoetbalwedstrijden en deze beelden verder heeft verspreid onder een groot publiek via de VoetbalTV-app en via de analysetools. Daarmee heeft zij in strijd gehandeld met artikel 5, eerste lid, aanhef en onder a, in samenhang met artikel 6, eerste lid, van de AVG. VoetbalTV heeft volgens de AP een inbreuk gemaakt op het recht van eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer en het recht op de bescherming van persoonsgegevens van een groot aantal betrokkenen, waaronder veel minderjarigen. Deze betrokkenen zijn als gevolg hiervan de controle over hun persoonsgegevens (voor een deel) kwijt. De AP vindt dat dit een ernstige overtreding is, die een hoge boete rechtvaardigt. De rechtbank heeft op 23 november jl het boetebesluit vernietigd.
Wat houdt de uitspraak in?
Interessant aan deze uitspraak is dat de bestuursrechter de grenzen van de grondslag gerechtvaardigd belang zoals de AP deze uitlegt, te strikt vindt. De rechtbank kan de AP in ieder geval niet volgen in haar interpretatie dat een gerechtvaardigd belang een belang is dat in (algemene) wetgeving of elders in het recht is benoemd als een rechtsbelang. De AP stelt dat het moet gaan om een rechtsbelang, dat beschermingswaardig wordt geacht en dat in beginsel gerespecteerd moet worden en ‘afgedwongen’ kan worden. Zuiver commerciële belangen en het belang van winstmaximalisatie zijn niet specifiek genoeg, aldus de AP, en missen een dringend ‘wettelijk’ karakter, zodat zij niet kunnen worden aangemerkt als gerechtvaardigde belangen. Nu de kern van de activiteiten van VoetbalTV bestaat uit de verwerking van persoonsgegevens en met die verwerking geld wordt verdiend, heeft VoetbalTV daarmee een zuiver economisch belang bij het verwerken van persoonsgegevens. Dit kan volgens de AP nooit een gerechtvaardigd belang zijn
De rechtbank heeft gespit in de jurisprudentie van het Europese Hof van Justitie en is op zoek gegaan naar de grenzen van de grondslag “gerechtvaardigd belang”. Ook heeft ze de opinie van de WP29 uit 2014 meegenomen in haar afwegingen. Dit heeft geleid tot het oordeel dat zij het standpunt van VoetbalTV onderschrijft dat de vraag of een verwerker van persoonsgegevens een gerechtvaardigd belang heeft, aan de hand van een negatieve toets moet worden beoordeeld. Deze toets komt erop neer dat de verwerker geen belang mag nastreven dat in strijd is met de wet. De verwerking van persoonsgegevens mag niet in strijd zijn met de wet en ook niet buiten het statutaire doel omgaan. Kortom: niet in strijd met het recht zijn.
Het gerechtvaardigd belang en de AVG
Dat het gerechtvaardigd belang moet worden bekeken aan de hand van een negatieve toets, komt volgens de rechtbank ook overeen met overweging 47 van de AVG waarin als voorbeeld van een mogelijk gerechtvaardigd belang ‘direct marketing’ wordt genoemd. Naar het oordeel van de rechtbank kan bij de aanwijzing van dit belang als gerechtvaardigd belang ook geen rechtsbelang, zoals door de AP wordt opgevat, worden genoemd als basis.
Met de strikte toepassing die de AP hanteert in het boetebesluit, heeft de AP het gerechtvaardigd belang niet op een open en flexibele manier uitgelegd, zoals wel zou moeten, aldus de rechtbank. De AP miskent daarmee dat het begrip ‘gerechtvaardigd’ belang vooral als buitengrens dient voor de beoordeling en niet als een drempel. De rechtbank wijst er ook op dat het Hof van Justitie bij herhaling heeft bevestigd dat het lidstaten niet vrijstaat om een beroep op het gerechtvaardigd belang voor bepaalde categorieën verwerkingen op voorhand of categorisch uit te sluiten.
Toetsing van het onderzoek
De rechtbank stelt daarnaast vast dat tijdens het onderzoek van de AP en in het onderzoeksrapport dat daarna is opgesteld, niet getoetst is of het noodzakelijk is dat VoetbalTV de persoonsgegevens voor de door haar gestelde doelen verwerkt. Proportionaliteit en subsidiariteit hebben geen deel uitgemaakt van de beoordeling. Evenmin heeft de AP in die fase van het onderzoek een belangenafweging gemaakt. Omdat de AP de verwerking van persoonsgegevens niet volledig heeft onderzocht en gestopt is bij de vaststelling dat VoetbalTV geen gerechtvaardigd belang heeft, is het besluit voor het overige niet voldoende zorgvuldig genomen en is daarmee in strijd met artikel 3:2 van de Awb. De boeteoplegging kan daarom niet in stand blijven.
Wij zijn vooral benieuwd of VoetbalTV ook voor het overige aan de AVG heeft voldaan. Een belangrijk element daarin is of de betrokkenen zijn geïnformeerd over specifiek deze verwerking, zodat zij in de gelegenheid zijn gesteld de controle over hun eigen gegevens uit te oefenen. Een ander belangrijk element is of VoetbalTV bewijs kan overleggen dat de maatregelen die zij ter naleving van de AVG heeft getroffen, ook effectief zijn geweest. Wij zijn erg benieuwd of de AP in hoger beroep gaat tegen de uitspraak.
Meer informatie
Heeft u vragen of heeft u behoefte aan een afspraak? Neem gerust contact met ons op via +31 0 (70) 392 22 09 of info@duthler.nl.
